6. Sınıf – 4. Ünite Maddenin Tanecikli Yapısı Konu Anlatımı

Kütlesi ve hacmi olan her şeye Madde denir.

• • Bütün maddeler gözle göremediğimiz küçük taneciklerden oluşur.
  • Maddelerin farklı olması maddeyi oluşturan taneciklerin farklı olmasını sağlar.
  • Madde her ne kadar taneciklerden oluşmuş olsa da bu tanecikler arasında belirli boşluklar vardır.
  • Maddelerin tanecikleri sürekli hareket halindedir. Titreşim hareketi, dönme hareketi ve öteleme hareketi yaparlar.

Titreşim Hareketi: Taneciklerin buluğunu konumları değiştirmeden yaptığı harekettir.

Dönme Hareketi: Kendi etrafında yaptığı harekettir.

Öteleme Hareketi: Taneciklerin birbiri üzerinde kayarak yaptıkları yer değiştirme hareketidir.

Maddelerin Katı Hali

• Belirli bir şekli vardır.
• Belirli bir hacmi vardır.
• Maddenin en düzenli halidir.
• Taneciklerin sahip olduğu enerji azdır.
• Tanecikler birbirine çok yakın ve temas halindedir.
• Katıların tanecikler arasındaki boşluk çok az olduğu için sıkıştırılamaz.
• Tanecikler arasındaki boşluk çok azdır.
• Tanecikler sık ve düzenlidir.
• Tanecikleri sadece titreşim hareketi yapar.

Maddelerin Sıvı Hali

• Katılara göre daha az düzenli, gazlara göre daha düzenli bir haldedir.
• Tanecikler düzensizdir.
• Tanecikler birbirine temas halindedir.
• Taneciklerinin sahip olduğu enerji gazlara göre az, katılara göre fazladır.
• Belirli bir hacmi vardır.
• Belirli bir şekli yoktur, bulundukları kabın şeklini alır.
• Tanecikler arası boşluk katılara göre fazla, gazlara göre azdır.
• Sıvıların tanecikleri arasındaki boşluk katılara bir miktar fazladır. Bundan dolayı sıvılar birazcık sıkıştırılabilir ancak bu miktar çok az olduğu için sıvılar sıkıştırılamaz olarak kabul edilir.
• Tanecikleri titreşim, öteleme, birbiri üzerinden kayarak dönme hareketi yaparlar.

Maddelerin Gaz Hali

• Su buharı, oksijen, karbondioksit gibi maddeler gaz maddelere örnektir.
• Taneciklerinin sahip olduğu enerji fazladır.
• Gazların tanecikler arasındaki boşluk çok fazla olduğu için sıkıştırılabilir.
• Tanecikler arasında boşluk fazladır. Tanecikler birbirinden bağımsız haldedir.
• Maddenin en düzensiz halidir.
• Belirli bir hacmi yoktur.
• Belirli bir şekli yoktur.
• Tanecikler çok düzensizdir.
• Tanecikleri titreşim, öteleme, dönme hareketi yaparlar.

Hal Değişimleri

Erime:

• Dışarıdan ısı alan katı maddelerin sıvı hâle geçmesi erime olarak adlandırılır.
• Eriyerek katı hâlden sıvı hâle geçen maddelerin tanecikleri süratlenir, tanecikler titreşim, öteleme ve dönme hareketi yapar.
• Ayrıca tanecikler arası boşluklar da artar. Böylece madde, akışkanlık özelliği kazanır.

Donma:

• Dışarıya ısı veren sıvı maddelerin katı hâle geçmesi donma olarak adlandırılır.
• Donarak sıvı hâlden katı hâle geçen maddelerin tanecikleri yavaşlar ve taneciklerin arasındaki boşluklar azalır.
• Tanecikler sadece titreşim hareketi yapabilecek duruma gelir.
• Dönme ve öteleme hareketi yapamayan tanecikler, akışkanlık özelliklerini kaybeder.

Buharlaşma:

• Dışarıdan ısı alan sıvı maddelerin gaz hâle geçmesi buharlaşma olarak adlandırılır.
• Buharlaşarak sıvı hâlden gaz hâline geçen maddelerin tanecikleri hızlanır.
• Tanecikler, aralarındaki boşluk arttığı için birbirinden bağımsız şekilde ve her yönde hareket edebilecek duruma gelir.

Yoğuşma:

• Dışarıya ısı veren gaz maddelerin sıvı hâle geçmesi yoğuşma (yoğunlaşma) olarak adlandırılır.
• Yoğuşarak gaz hâlinden sıvı hâle geçen maddelerin tanecikleri yavaşlar ve taneciklerin arasındaki boşluklar azalır.  Böylece tanecikler, birbirinden bağımsız hareket edebilme özelliklerini kaybeder.

https://www.sadecefen.com/