5. Sınıf – 4. Ünite – Maddenin Hâl Değişimi Konu Anlatımı

Maddelerin ısı alması ya da ısı kaybetmesi sonucu gözle görülür değişimlere maddenin hâl değişimi adı verilir. Maddelerdeki hal değişimleri katı, sıvı ve gaz hallerin birbirine dönüşümü ile oluşmaktadır.

1. Erime

 

• Katı maddelerin ısı alarak sıvı hale geçmesine erime denir.
• Katı madde ısı aldığında tanecikler arası boşluklar artarak sıvı hale gelir.
• Erime ile maddenin enerjisi artarak sıcaklığı artmaktadır.

Erime Örnekleri: Tereyeğın erimesi, buzun erimesi, mumun erimesi, dondurmanın erimesi, çikolatanın erimesi

2. Buharlaşma

 

• Sıvı maddelerin ısı alarak gaz hale geçmesine buharlaşma denir.
• Sıvı madde ısı aldığında tanecikler arası boşluklar artarak gaz hale gelir.
• Buharlaşma ile maddenin enerjisi artarak sıcaklığı artmaktadır.

NOT: Buharlaşma her sıcaklıkta olur. Fakat sıvının en fazla buharlaştığı an kaynamadır. Her sıvının belirli bir kaynama noktası vardır.

Buharlaşma Örnekleri: Suyun buharlaşması, kolonyanın buharlaşması

KAYNAMA

• Kaynama bir sıvının en hızlı buharlaşmasıdır.
• Kaynama belirli bir sıcaklıkta olur.
• Her sıvının kaynama noktası birbirinden farklıdır. Kaynama noktası maddeler için ayırt edici bir özelliktir.

Örnek: Suyun kaynama noktası 100 ⁰C’dir.

Kaynama ve buharlaşma arasındaki farklar

3. Donma

• Sıvı maddelerin ısı kaybederek katı hale gelmesine donma denir.
• Sıvı madde ısı kaybederek tanecikler arası boşluk azalır ve tanecikler birbirine yaklaşır.

Donma Örnekleri: Suyun donması, camın donması

4. Yoğuşma

• Maddenin gaz hali ısı kaybederek sıvı hale geçmesine yoğuşma denir.
• Gaz tanecikleri birbirine çok uzaklıktadır. Gaz madde ısı kaybettiğinde tanecikler birbirine yaklaşır ve sıvı hale geçer.

Yoğuşma örnekleri: Yağmurun oluşması, camlardaki buğ

5. Sublimleşme

• Katı maddelerin ısı alarak katı halden direk gaz hale geçmesinee süblimleşme denir.

ÖRNEK: Halı aralarına bırakılan naftalin süblimleşmektedir.

Lavabolara bırakılan koku giderici naftalinler süblimleşmektedir.

Dondurma kaplarına bırakılan kuru buzlarda süblimleşme geçirmektedir.

6. Kırağılaşma

• Gaz maddenin ısı kaybederek katılaşmasına kırağılaşma denir.

ÖRNEK: Çok soğuk kış günlerinde yaprak, duvar gibi cisimlerin yakınındaki havanın doğrudan katı hale geçerek buz kristalleri oluşturmasına kırağılaşma denir.

Sadece FEN – Facebook Grubu

Sadece FEN – İnstagram Hesabı